تهران ۱۱۰ روز کمبود آب دارد

بر اساس آمار موجود، هر تهرانی به‌طور متوسط 240 لیتر در شبانه‌روز آب مصرف می‌کند؛ در حالی که متوسط کشوری این عدد 200 لیتر است.

از سوی دیگر هم‌اکنون سرانه آب هر نفر در کشور حدود 1600 مترمکعب است؛ در حالی که این عدد برای تهرانی‌ها تنها 350 مترمکعب است و همین مسئله موجب شده است سرانه آب در تهران حدود یک‌پنجم متوسط کشور باشد، همین امر باعث شده استان تهران بعد از سیستان و بلوچستان دومین استان فقیر از نظر منابع آبی معرفی شود. جمعیت بالا و سرانه مصرف بالای آب این استان از دلایل کسب این رتبه ناخوشایند است.

به گزارش اقتصاد انرژی به نقل از تسنیم، در خردادماه امسال بود که رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی ضمن تشریح آخرین وضعیت بارش‌ها در کشور گفت: احتمال می‌رود که بارش‌ها در پاییز 1400 دیرتر از زمان نرمال آغاز شود، ازاین‌رو دوره خشکسالی طولانی خواهد بود.

طبق آخرین آمار رسمی وزارت نیرو در زمان حاضر حجم ذخیره سدهای تأمین‌کننده آب شرب تهران 549 میلیون مترمکعب است که در مقایسه با 891 میلیون مترمکعب روز مشابه سال گذشته با کسری مخزن و کسری ذخیره 342 میلیون مترمکعبی مواجه هستیم، به بیان دیگر، کمبود آب تهران معادل 110 روز مصرف تهرانی‌ها است.

در تازه‌ترین این گزارش‌ها عنوان شده است: ورودی آب از ابتدای سال آبی تا 17 شهریورماه 1400 با کاهش 40درصدی مواجه بوده است، یعنی در سال آبی جاری حدود یک‌میلیارد و 310 میلیون مترمکعب ورودی آب ثبت‌شده که این میزان در مدت مشابه سال آبی گذشته دومیلیارد و 188 میلیون مترمکعب بوده است.

سال آبی جاری (مهرماه 1399 تا آخر شهریورماه 1400) در حالی کم‌کم به روزهای پایانی خود می‌رسد که میزان بارش‌های آن نسبت به دوره بلندمدت با کاهش بیش از 38درصدی همراه است. شوربختانه همین میزان هم با درصد تبخیر بالایی مواجه است و موجب خارج شدن آب از دسترس می‌شود، در حالی که متوسط ظرفیت تبخیر سالانه در جهان 700 میلی‌متر است، این میزان در ایران 2100 میلی‌متر برآورده شده است؛ سه برابر متوسط تبخیر در دنیا!

در این میان توجه به اثرگذاری مقوله اقتصاد بر کنترل روند تقاضای فزاینده مصرف در حوزه‌های مختلف کشاورزی، صنعت و شهری بسیار حائز اهمیت است. چندی پیش مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران به ایسنا گفت: “قیمت تمام‌شده هر مترمکعب آب در تهران نزدیک 3000 تومان است که به‌طور متوسط از مشترکان 700 تومان برای هر مترمکعب دریافت می‌شود و در چهار سال متوالی تنها هفت درصد قیمت آب افزایش داشته است؛ یعنی طی چهار سال تنها 28 درصد قیمت آب افزایش پیدا کرده، در صورتی که افزایش قیمت در کالاهای دیگر نجومی بوده است.”

70 درصد آب‌های شیرین دنیا در کانادا قرار دارد، با این حال اما قیمت هر مترمکعب آب در یکی از شهرهای کانادا 70 برابر شهر تهران است. در کشوری مانند مالزی که 10 برابر میزان بارندگی در آن بیشتر از ایران است، قیمت هر مترمکعب آب بیش از 10 برابر ماست، دنیا این موضوع را با اقتصاد حل کرده است.

آب شرط اصلی توسعه و پایداری هر شهر است و دستیابی به توسعه پایدار شهری مستلزم سیستم مدیریت شهری یکپارچه در سطوح مختلف سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، تصمیم‌سازی، تصمیم‌گیری و اجراست.

در چنین شرایطی، مسئله آب باید به دغدغه همه جامعه تبدیل شود و تنها با مشارکت مردم، مسئولان، نخبگان، دستگاه‌های اجرایی و… است که می‌توان تاب‌آوری شهر را در برابر بحران آب بیشتر کرد.

با وجود این نباید از خاطر برد که اگرچه اقدامات فردی مهم‌اند، اما هیچ جایگزینی برای اقدامات کلان در حوزه سیاست‌گذاری و تقنینی برای مدیریت بحران کم‌آبی وجود ندارد.

از دیدگاه اقتصاد خرد، قیمت اصلی‌ترین متغیر برای برقراری تعادل عرضه و تقاضای یک کالاست. قیمت بهینه اقتصادی زمانی اتفاق می‌افتد که بین قیمت، هزینه نهایی و تولید نهایی(درآمد نهایی) کالای مورد نظر، در بازار تساوی برقرار شود. بنابراین لازم است بازنگری اساسی در نظام قیمت‌گذاری آب در کشور صورت گیرد و همچنین با وضع قوانین بازدارنده روند کنونی مدیریت مصرف با تغییرات بنیادی مواجه شود.

استفاده از پساب در کشورهای توسعه‌یافته، یکی از مهم‌ترین مباحث مطرح در نگرش جامع به منابع آب است. بهره جستن از پساب تصفیه‌شده، علاوه بر حل بحران‌های زیست محیطی ناشی از ورود فاضلاب به محیط‌های پذیرنده، کمک شایانی به بهره‌برداری از منابع آب غیرمتداول کرده و موجب حفظ منابع آب می‌شود.

در استان تهران پساب جایگزین مطمئنی برای آبیاری فضای سبز به جای آب‌های زیرزمینی است. استفاده صحیح از پساب‌های شهری در بخش‌های کشاورزی، صنعت و آبیاری فضای سبز مانع از برداشت حجم بالایی از آبهای زیرزمینی خواهد شد.

به گفته مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران حدود یک میلیارد و 100 میلیون متر مکعب پساب سالانه در استان تهران تولید می‌شود که سهم شهر تهران از این میان 800 میلیون مترمکعب است. همچنین در استان تهران سالانه 840 میلیون متر مکعب آب از سفره‌های زیرزمینی برداشت می‌شود که 800 میلیون مترمکعب آن به وسیله پساب به سفره‌های آب زیرزمینی بازمی‌گردد.

بازنگری در سیاست‌گذاری، عکس‌العمل عاقلانه انسان‌ها در مواجهه با شرایطی است که قصد کنترل آن را دارند.

بحران کم‌آبی در ایران و به تبع آن تهران به صورت تصادفی برطرف نمی‌شود و حل آن نیاز به همیاری و کنش‌گری تمامی نهادها و دستگاه‌های کلان کشور است.