انتقال آب برای کشاورزی جنایت است/ تمام دشت‌های اطراف تهران را خشک می‌کنیم

به گزارش اقتصاد انرژی، رضا حاجی‌کریم درباره مهمترین دلایل کم‌آبی در کشور به ایلنا گفت: ما به لحاظ سابقه تاریخی و جغرافیایی در منطقه‌ای واقع شدیم که بارش سالانه کشور به طور متوسط یک‌سوم میانگین بارش جهانی و یک‌دوم میانگین بارش آسیا است و 72 درصد نزولات جوی به‌واسطه اینکه 85 درصد کشور در اقلیم گرم و خشک واقع شده؛ تبخیر می‌شود، با نگاه به این اعداد و سابقه تاریخی آن متوجه می‌شویم که علت کم‌آبی مربوط به امروز و دیروز نیست. یکی از دلایلی که ما در گذشته ممتاز بودیم؛ مدیریت منابع آب قنات‌ها، کانال‌ها و الگوی کشت بود، درست است که نمی‌توانیم نقش تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های مقطعی را نادیده بگیریم اما اصل ماجرا به 50 سال گذشته و زمانی برمی‌گردد که وقتی الگوی توسعه را تعیین می‌کردیم و موضوع اقلیم را در نظر نگرفتیم.

آیا فقط تغییر اقلیم مقصر است؟

وی افزود: ما سراغ تولید فولاد و محصولات آب‌بر رفته‌ایم و امروز با بی‌آبی شدید مواجه شدیم، پس صرفا نمی‌توانیم تغییرات اقلیمی را در بی‌آبی مقصر بدانیم، بخش عمده‌ای از این موضوع ناشی از عدم سازگاری با واقعیات جغرافیایی و بضاعت آبی کشور است و بخش کوچک هم به تغییر اقلیم مرتبط است.

سازگاری شاه‌کلید عبور از کم‌آبی

عضو هیئت مدیره فدراسیون صنعت آب تصریح کرد: شاه‌کلید ماجرا این است که با میزان آبی که داریم سازگار باشیم، یعنی از نگرش بحران آب خارج شویم و بگوییم که چیزی به عنوان بحران آب نداریم، آنچه بحران است عدم سازگاری با کم‌آبی است.

ذخایر آب به رودخانه فاضلاب تبدیل شده، از ساخت یک میلیون مسکن در حاشیه تهرانِ خشک صحبت می‌کنیم

وی با بیان اینکه باید با بضاعت آبی موجود سازگار شویم، ادامه داد: یکی از شاخص‌ترین راه‌ها برای عبور از این شرایط این است که از منابع آبی موجود بخوبی استفاده کنیم، یعنی مجددا و چند باره از پساب استفاده کنیم، مسئله دیگر اینکه در سیاست‌گذاری‌های توسعه صنعتی و شهری اسناد آمایشی را با توجه به منابع آبی تنظیم کنیم، اگر اینگونه شود کسی نمی‌گوید بنا داریم در حاشیه شهرها یک میلیون مسکن بسازیم، امروز شهرهای موجود وضعیت ثبات آبی را به چالش کشیده‌اند، آب را از طالقان، هراز و کرج به تهران منتقل و تبدیل به رودخانه‌های بزرگ فاضلاب کرده‌ایم، تمام دشت‌های اطراف تهران را خشک می‌کنیم، آیا با وضع منابع آب باز هم احداث چندین واحد مسکونی توسعه نام دارد؟

نیشکر و برنج آب خوزستان را به یغما برده

حاجی‌کریم گفت: در خاورمیانه کشورهایی داریم که سرانه آب بسیار پایین‌تری از ما دارند اما به‌لحاظ کشاورزی بسیار موفق‌تر و جلوترند، این فقط در سایه مدیریت منابع آبی است، اما ما با کشت نیشکر و برنج در خوزستان منابع آبی استان را به یغما برده و با بحران سازگاری با کم‌آبی مواجه شده‌ایم.

در چنبره‌ای گرفتار می‌شویم که همه آب خلیج‌فارس را هم شیرین کنیم، فایده ندارد

وی خاطرنشان کرد: عرضه و تقاضا دو وجه مهم مدیریت منابع آب هستند، آب‌شیرین‌کن‌ها و استفاده از آب‌های ژرف و پساب تصفیه شده مدیریت عرضه است که همزمان با آن تقاضا هم باید مدیریت شود، یعنی اگر بخواهیم به هر روشی به شهری مثل سیستان‌ و بلوچستان که سابقه کم‌آبی دارد، آب ببریم اما سیاست‌گذاری نشود که با این آب چه صنایعی توسعه پیدا کند، الگوی ایجاد شغل چگونه باشد و جمعیت از آن چگونه استفاده کند، در چنبره‌ای گرفتار می‌شویم که همه آب خلیج‌فارس را هم شیرین کنیم، فایده ندارد.

سیستان و بلوچستانِ هم‌مرز با اقیانوس باید از چاه آب پمپاژ کند؟

 عضو هیئت مدیره فدراسیون صنعت آب خاطرنشان کرد: باید قبل از مدیریت عرضه سراغ سیاست‌گذاری مدیریت تقاضا برویم، مثلا در استانی مثل سیستان و بلوچستان که برداشت از آب‌های ژرف مطرح شده ابتدا باید بدانیم به لحاظ آسیب محیط زیستی، هزینه‌های سرمایه‌گذاری اولیه  (capex) و هزینه‌های نگهداری (opex) به چه صورت است، در استانی که چند صد کیلومتر مرز آبی اقیانوسی دارد چه لزومی دارد به ذخایر آبی استراتژیک فسیلی که حتی نمی‌دانیم چقدر است و چه خصوصیتی دارد دست اندازی کنیم و از عمق 3000 متری با هزینه گزاف آن را بالا بکشیم تا به وضع امروز مواجه شویم که هر روز دبی چاه‌ها کم و از 100 متر بر ثانیه به 50 متر و اکنون به پمپاژ دچار شویم؟

وی تاکید کرد: منبع آبی کشور همچنان در حال کم شدن است اما ما در بوق و کرنا می‌کنیم که میلیاردها متر مکعب آب ژرف در سیستان و بلوچستان موجود است، وقتی به این شکل عمل می‌کنیم دیگر نمی‌توانیم به شهروند سیستان و بلوچستانی بگوییم که مانند سابق آب در دسترس را مدیریت کند.

حاجی‌کریم یادآور شد: ما نباید دوباره چرخ را اختراع کنیم اگر همه دنیا برای مدیریت منابع و محدودیت مصرف آب دنبال شیرین‌سازی آب دریا رفته ما هم باید از همان روش استفاده کنیم.

انتقال آب برای کشاورزی یک جنایت زیست محیطی است

وی درباره انتقال حوضه به حوضه آب نیز گفت: انتقال آب فقط در صورتی است که به مصرف شرب برسد در غیر این صورت توجیهی ندارد، اگر قرار باشد آب را برای صنعت و کشاورزی انتقال دهیم یک جنایت زیست محیطی مرتکب شده‌ایم.