تکنولوژی‌های شکست‌خورده در حوزه محیط زیست

حمزه زارعی،کارشناس محیط زیست و پژوهشگر 

شیوه‌ی پیشنهادی استفاده از کربن فعال یا همان کربن اکتیو جهت حذف آلاینده‌های منتشر شده در هوا توسط منابع آلاینده‌ گازی نظیر کوره‌ها است.

چند وقتی است بحث استفاده از کربن‌فعال برای رفع آلایندگی در صنایع نفت و‌ گاز مطرح شده و یکی از دانشگاه‌های کشورمان به همراه یک شرکت اروپایی سازنده این محصول پیش‌قراولان این روش کاهش آلایندگی شده‌اند.

شیوه‌ی پیشنهادی استفاده از کربن فعال یا همان کربن اکتیو جهت حذف آلاینده‌های منتشر شده در هوا توسط منابع آلاینده‌ گازی نظیر کوره‌ها است.

کربن فعال، ماده‌ای است که به دلیل ساختار منفذی‌شکل و جذب سطحی بالا از آن به عنوان یک فیلتر فیزیکی استفاده می‌شود. این ماده در به دام انداختن ذرات و گازهای آلاینده عملکرد قابل قبولی دارد اما یک نکته مطرح می‌شود که وقتی کربن‌فعال‌ گازها و ذرات آلاینده را جذب می‌کند خود یک آلاینده محسوب می‌شود و این سوال پیش می‌آید که بعد از آن با این آلاینده جدید چه باید کرد؟

پاسخ حامیان طرح کربن اکتیو این است که با شیوه احیاء، گازهای تله‌شده را از ساختار کربن اکتیو جدا می‌کنیم. این فرایند مثل این است که چاه بکنیم تا نخاله‌های چاهی که قبلاً کنده‌ایم در آن بریزیم و بعد یک چاه دیگر حفر کنیم و نخاله‌های چاه قبلی را در آن بریزیم. این شیوه هیچ‌گاه به کاهش آلایندگی منابع بزرگ آلاینده کمک نخواهد کرد و عملاً هزینه‌های گزافی به مملکت تحمیل می‌سازد.

امروزه به جای این تکنولوژی شکست‌خورده می‌توان از راهکارهای به‌روزتری مانند تبدیل ماهیت/ساختار گاز آلاینده، واکنش‌های فرایندی مانند FGD در کاهش انتشار گاز SO2 استفاده کرد که عملاً هزینه‌ای نزدیک به صفر دارد و می‌توان تهدیدی به نام آلاینده‌های گازی را به فرصتی تبدیل کرد که خروجی آن مایعاتی با ارزش شیمیایی بالا یا جامداتی مانند گچ و آهک خواهد بود.

البته قبل از هر گونه زدایش آلایندگی در کوره‌ها می‌بایست منابع آلاینده را شناخت و در فرایندهای ماقبل از کوره میزان آن را به حداقل رساند. این شیوه که فرایندهای ماقبل از کوره بهینه‌سازی شده و سیال بعد از حذف آلاینده‌ها به کوره ارسال شود به مراتب کم هزینه‌تر بوده و منتج به کاهش آلایندگی پایدار خواهد شد.

احتراق کامل در کوره‌ها، از دیگر راهکارهایی است که با پایش لحظه‌ای و کنترل مداوم وضعیت آن می‌توان مقدار قابل توجهی از آلایندگی‌های کربنی ناشی از احتراق ناقص را کاهش داد و کوره‌ای بدون آلایندگی کربنی داشت.