«ذوب بزرگ»، بدترین کابوس استراتژیک روسیه شد

کامیون‌های سبز رنگ ارتش، موشک‌های ضد کشتی باستیون را حمل می‌کنند که می‌توانند در عرض پنج دقیقه برای پرتاب آماده شوند. ساختمان پادگانی که مانند ایستگاه‌های فضایی مهر و موم شده‌اند، ۱۵۰ سرباز را در دل خود جای داده است. باند جدید فرودگاهی هم که تازه کشیده شده است، می‌تواند هواپیماهای جنگی را در منطقه شمالی روسیه (قطبی) به زمین بنشاند.

به گزارش اقتصاد انرژی به نقل از دنیای اقتصاد، زمین‌های فرانتز جوزف، انبوهی از جزایر پوشیده از یخچال‌های طبیعی در اقیانوس منجمد شمالی است که تا همین چند سال پیش خالی از سکنه بوده و عمدتا اینجا محل زندگی خرس‌های قطبی، شیرماهی‌ها، پرندگان دریایی و سایر جانوران قطبی بوده است. اما به لطف تغییرات آب و هوایی و گرم شدن زمین، همه چیز به سرعت در حال تغییر است. در هیچ کجای زمین، اثرات تغییرات اقلیمی به اندازه مناطق قطبی بارز نبوده است. گرمایش زمین منجر به کاهش شدید یخ‌های دریا شده، درهای قطب شمال را در ماه‌های تابستان به روی کشتی‌های تفریحی باز کرده اما همزمان روسیه را در معرض تهدیدهای امنیتی جدید قرار داده است.

به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، با ذوب شدن یخ دریا، روسیه در حال اعزام هرچه بیشتر سربازان و تجهیزات به منطقه قطبی است و اساسا اولین کشوری است که در مورد پیامدهای استراتژیک تغییرات آب و هوا وارد عمل شده و شعله جنگ بسیار سرد را روشن کرده است.

در جلسه‌ای که این هفته در ریکیاویکِ ایسلند برگزار شد، روسیه ریاست شورای قطب شمال را به دست گرفت؛ یک باشگاه دیپلماتیک بین المللی که ایالات متحده هم در آن حضور دارد و به منظور دفاع از منافع مشترک در منطقه تشکیل شده است. در حاشیه این نشست، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، تبدیل به نخستین عضو از دولت بایدن شد که با یکی از همتایان روس خود دیدار حضوری داشته است.

استقرار نظامی مسکو در قطب شمال احتمالا یکی از موارد زیاد از اختلافات بین دو کشور است که دو دیپلمات باید در مورد آن بحث کنند. روسیه در کل تاریخ خود، به طور موثری از شمال توسط اقیانوس منجمد قطب شمالی محافظت می‌شد. محققان مرکز ملی داده‌های برف و یخ مستقر در کلرادو سال گذشته، زمانی که تحقیقات خود را آغاز کردند، گفتند که بسته‌های یخ‌های تابستانی در این اقیانوس در سال‌های اخیر حدود یک سوم کمتر از میانگین خود در دهه ۱۹۸۰ شده است. اقیانوس نزدیک به یک میلیون مایل مربع یخ از دست داده و انتظار می‌رود تا اواسط قرن، در تابستان‌ها، این اقیانوس و قطب شمال تقریبا بدون یخ باشند.

مایکل کافمن، محقق ارشد «CNA» که یک اتاق فکر مستقر در آرلینگتون است، می‌گوید که «ذوبِ بزرگ»، بدترین کابوس استراتژیک روسیه است. وی خاطرنشان کرد: این یک داستان دراماتیک کاملا جدید، در صورت درگیری با ایالات متحده است. از پنج کشور دارای خط ساحلی قابل‌توجه در قطب شمال، کانادا، دانمارک، نروژ، روسیه و ایالات متحده، روسیه دارای طولانی‌ترین خط ساحلی است.

انستیتوی امور بین الملل و امور امنیتی آلمان که یک اندیشکده مستقر در برلین است، درباره مشکل ناپدید شدن یخ‌های روسیه نوشت: «به تعبیری، روسیه در حال مواجه شدن با مرزهای خارجی جدیدی است که باید از آنها در برابر متجاوزان احتمالی محافظت کند.»

سرهنگ دوم، بالابگ امینوف، فرمانده توپخانه‌ای ضد کشتی در زمین‌های فزانز جوزف، در پایگاهی است که تره فویل نامیده می‌شود. او می‌گوید: «مساله اصلی در قطب شمال، دسترسی محدود کشتی‌ها به این منطقه به دلیل یخبندان بوده است. اکنون که مساحت آب‌های آزاد افزایش یافته است، با این کار منطقه فعالیت کشتی‌ها نیز بیشتر می‌شود.»

اگرچه ارتش روسیه اشتراکات کمی با سیاستمداران لیبرال غربی یا گروه‌های زیست محیطی مانند «گرین پیس» دارد، اما در غصه این دیدگاه که یخ‌ها در حال از بین رفتن هستند، شریک است. این امر اجازه ورود بیشتر ایالات متحده را به آب‌های این منطقه می‌دهد. دولت روسیه، برخلاف وزارت دفاع تحت دولت ترامپ، در آخرین استراتژی قطب شمال که سال گذشته منتشر شد، صریحا بر نگرانی‌های خود از تغییرات آب و هوایی تاکید کرد.

آخرین استراتژی نظامی ایالات متحده برای قطب شمال که در سال ۲۰۱۹ منتشر شده است، خیلی ملایم و ضمنی، از ناپدید شدن یخ به عنوان یک «تغییر محیط فیزیکی» نام برد. در این سند آمریکایی ذکر شده بود که روسیه اکنون بیشترین حضور نظامی را در بالای دایره قطب شمال داشته است. در حالی که انتظار می‌رود وزرای خارجه دو کشور در برنامه از پیش تعیین شده با یکدیگر ملاقات داشته باشند، ظاهرا روسیه خبرنگاران را به گشت و گذار در پایگاه نظامی اش در قطب شمال برده است.در حالی که روزنامه نگاران از سرما می‌لرزیدند، سرهنگ امینوف ریاست رژه موشک‌های ضد کشتی باستیون را بر عهده گرفته بود. در کنار آنها سربازان سفیدپوشی قرار داشتند که در رنگ قطب شمال، استتار کرده بودند. او در این مراسم گفت: «ما از مرزهای میهن خود دفاع می‌کنیم. این برای بازدارندگی است.»

روز پنج‌شنبه نیز دریادار الکساندر مویسی‌اف، فرمانده ناوگان شمال روسیه، در داخل ناو جنگی پطر کبیر مستقر شد، تا نسبت به تحرکات کشورهای عضو ناتو و کشورهای غربی در این منطقه پاسخی داده باشد. مویسی‌اف تصریح کرد که اخیرا کشتی‌های ناتو به طور منظم و روز افزون در حال گشت زنی هستند. او این تحرکات را بیشترین فعالیت از زمان پایان جنگ جهانی دوم در منطقه خوانده است. وی گفت که از سمت روسیه، ناوگان شمالی مانورهای دریایی را با ۱۳ کشتی جدید در سال جاری انجام خواهد داد.

در ماه مارس، نیروی دریایی روسیه به طور همزمان سه زیردریایی را به این منطقه اعزام کرد و از آن با هواپیمای بدون سرنشین فیلمبرداری و فیلمش را به صورت آنلاین منتشر کرد. ایالات متحده در این ماه با ناو آمریکایی در این منطقه حضور داشت. همزمان، یک زیردریایی مجهز آمریکایی به نام نیومکزیکو، وارد ترومسو در نروژ می‌شود. در همین راستا، به نظر می‌رسد که سفر خبرنگاران خارجی به برخی از دورترین و مخفی‌ترین تاسیسات نظامی روسیه در اقیانوس منجمد شمالی برای برجسته کردن توانایی‌های این کشور است.ماریسول مادوکس، تحلیلگر قطب شمال در انستیتوی قطبی در مرکز وودرو ویلسون که یک سازمان تحقیقاتی در واشنگتن است، گفت: «دعوت از روزنامه نگاران برای دیدن این سایت‌های مدرن و تازه سیگنال‌های قوی برای ورود به یک جنگ سرد جدید است.» او تصریح می‌کند که روسیه می‌خواهد «شخصیت قدرتمند» خود را در دوره تغییرات آب و هوایی حفظ کند.